Me kredinë britanike, pritet eliminimi i mbeturinave të rrezikshme në Maqedoninë e Veriut
Përveç investimeve në kujdesin shëndetësor dhe transportin hekurudhor, një pjesë e fondeve që Mbretëria e Bashkuar do t’i vërë në dispozicion Maqedonisë, me një limit deri në 5 miliardë paund (6 miliardë euro), do të përdoret edhe për të zgjidhur një problem disa dekadësh. Këto janë mbetje të rrezikshme, të cilat në disa raste i […]
Përveç investimeve në kujdesin shëndetësor dhe transportin hekurudhor, një pjesë e fondeve që Mbretëria e Bashkuar do t’i vërë në dispozicion Maqedonisë, me një limit deri në 5 miliardë paund (6 miliardë euro), do të përdoret edhe për të zgjidhur një problem disa dekadësh. Këto janë mbetje të rrezikshme, të cilat në disa raste i kanë mbijetuar fabrikave dhe minierave pranë të cilave janë depozituar dhe harruar, transmeton Portalb.mk.
Fondet e lartpërmendura iu vunë në dispozicion Maqedonisë pas takimit të djeshëm të delegacionit maqedonas me përfaqësues të Fondit të Financimit të Jashtëm të Mbretërisë së Bashkuar – UKEF, në të cilin u diskutuan detajet e fondeve që Maqedonia do t’i përdorë sipas nevojave të saj dhe pa afat kohor.
Epokë e re investimesh
“Gjashtë miliardë euro! Fillon një epokë e re investimesh, nga Londra në Maqedoninë e Veriut!”, shkroi zëvendëskryeministri dhe ministri i mjedisit jetësor Izet Mexhiti në një status në Facebook.
Risia që ai njoftoi është se këto fonde do të financojnë edhe projekte ekologjike, siç është eliminimi i deponive të mbetjeve të rrezikshme.
“Përveç (projekteve, p.sh.) në transportin hekurudhor, kujdesin shëndetësor, arsimin, për të cilat tashmë është rënë dakord, kemi dalë edhe me një ide të re. Më konkretisht, është problemi me mbeturinat e rrezikshme, i cili është zvarritur me dekada. Po flas për lindanin në fabrikën ‘Ohis‘, atë në ‘Jugohrom’ në Jegunovcë që është tashmë i dëmshëm për shëndetin e njerëzve, në Vaksincë, Llojan”, tha Mexhiti.
Këto janë mbetje të rrezikshme, toksike, të cilat përbëjnë një problem serioz për shëndetin e njeriut dhe mjedisin.
“Deri më tani, ka pasur përpjekje për ta zgjidhur këtë, por për krahasim, vetëm dy të tretat e deponisë së vogël të lindanit në ‘Ohis’ janë zgjidhur, dhe kjo në një raport prej 1:10 me depninë e madhe, i cili as nuk ka filluar. Kjo është një mundësi e mirë për të eliminuar këtë problem që ka mbetur i pazgjidhur për dekada”, tha Mexhiti pas takimit të delegacionit të vendit me përfaqësuesit e Qeverisë Britanike.
Lojane – pikë e nxehtë
Përveç banorëve të Shkupit (me lindan), problem kanë edhe banorët e Llojanit, Vaksincës dhe Tabanovcës. Ata kanë jetuar pranë një deponie mbeturinash arseniku për dekada të tëra, pasi miniera e kromit dhe arsenikut pranë Llojanit u mbyll. Vendi më i rrezikshëm atje konsiderohet të jetë deponia e koncentratit të arsenikut.
Arseniku ndot ujërat nëntokësore dhe shumë analiza kanë treguar se në puset atje, përqendrimet e arsenikut në ujë ishin disa herë më të larta se sa lejoheshin. Meqenëse materiali i rrezikshëm i depozituar është i pambrojtur, analizat e produkteve të kopshteve treguan gjithashtu kontaminim të perimeve. Gjithashtu, fryrja e lehtë e materialeve të imëta nëpër ajër është pluhur i rrezikshëm që njerëzit e thithin.
Ende nuk dihet saktësisht se sa kushton projekti për eliminimin e mbetjeve të rrezikshme nga të ashtuquajturat pika të nxehta, duke qenë se së pari duhet të përcaktohet se si do të zgjidhet çështja. Ajo që dihet është se nevojiten edhe tetë milionë euro të tjera për të eksportuar plotësisht lindanin nga deponia ei vogël në rrethin e Ohisit, por Mexhiti deklaroi se ka zgjidhje të tjera më të lira, siç është e ashtuquajtura kapsulim i mbeturinave.
Britania ka kërkuar ndihmë nga ekspertët dhe, pas vlerësimit të situatës, pritet që të shqyrtohen zgjidhjet e mundshme dhe kështu të përcaktohet korniza financiare. Sipas Mexhitit, bisedimet e para me ekspertët britanikë priten nga e hëna.
“Kjo është një mundësi për të eliminuar një problem të kahershëm në nivel shtetëror me një kredi me interes shumë të ulët”, tha zëvendëskryeministri dhe ministri i Mjedisit.
Sipas një vlerësimi të përafërt, do të nevojiteshin rreth 300 milionë euro për të zgjidhur problemin në Ohis, Jugohrom, Llojan dhe Vaksincë.
“Duhet të veprojmë më seriozisht dhe në mënyrë parandaluese në këtë drejtim nëse nuk duam të merremi me aksidente ose pasoja të dëmshme për shëndetin dhe mjedisin në të ardhmen”, tha Mexhiti.
Tre grupe projektesh janë konfirmuar
Zëvendëskryeministri dhe Ministri i Transportit, Aleksandar Nikolloski, i cili kryeson delegacionin zyrtar të Maqedonisë në Mbretërinë e Bashkuar, sot, së bashku me Ministrin Britanik të Ekonomisë dhe Eksportit, do të nënshkruajnë Marrëveshjen Qeveri-me-Qeveri, me të cilën Maqedonia merr vëllimin më të madh të fondeve në histori për zbatimin e projekteve kapitale prej pesë miliardë paundësh. Teksti i marrëveshjes u miratua paraprakisht nga qeveria e RMV-së, pasi të dy vendet arritën fillimisht një marrëveshje për një partneritet strategjik.
“Ne kemi diskutuar tashmë tre grupe projektesh – njëri është hekurudha me shpejtësi të lartë në Korridorin 10 nga Tabanoci në Gjevgjeli, i dyti – ndërtimi dhe rindërtimi i spitaleve në Kërçovë, Tetovë dhe Shtip, dhe i treti – ndërtimi i një fakulteti mjekësor së bashku me një konvikt studentor në Shtip. Këto janë tre grupe projektesh që tashmë janë konfirmuar”, tha Nikolloski dje.
Pas takimeve me përfaqësuesit e UKEF-it, ai u takua dje me ministrat e mbrojtjes dhe të punëve të brendshme të Mbretërisë së Bashkuar.
Përveç Nikolloskit dhe Mexhitit, në delegacion është edhe drejtori i NP Hekurudhat e Maqedonisë – Infrastrukturë, ndërsa sot delegacionit do t’i bashkohet edhe Ministrja e Arsimit Vesna Janevska.
Raport për çdo qindarkë
Pasi marrëveshja të ratifikohet nga Parlamenti i Maqedonisë, dhe në Mbretërinë e Bashkuar, sipas procedurave, ajo duhet të miratohet nga Qeveria, ajo hyn në fuqi dhe mund të fillojnë negociatat për zbatimin e marrëveshjeve.
“Thashë se ambicia ime është të kem kontrata gjatë verës dhe të kem punë në terren në fund të vjeshtës”, tha Nikolloski nga Londra.
Tema vazhdon të provokojë kritika dhe pyetje nga opozita në lidhje me transparencën e marrëveshjes, shumën e fondeve dhe kushtet në të cilat vendi do t’i përdorë ato. Kryeministri Mickoski theksoi edhe një herë dje se publiku do të dijë gjithçka.
“Publiku maqedonas do të ketë qasje në çdo qindarkë që do të shpenzohet nga marrëveshja strategjike me Mbretërinë e Bashkuar”, tha kryeministri.
Lidhur me akuzat e opozitës për mungesë transparence, ai theksoi se nuk ka nevojë të shqetësohet për një temë që nuk ekziston. Ai theksoi gjithashtu “se nuk do të ketë kontrata të përshpejtuara me flamuj evropianë dhe me dokumente të klasifikuara rreptësisht konfidenciale”, duke aluduar në veprimet e qeverisë së mëparshme.
