Gjithçka ndodhi në Samitin e NATO-s: Nga rritja historike e deri te kërcënimet për aleatët
Udhëheqësit e NATO-s u mblodhën në Hagë për të riafirmuar angazhimin ndaj mbrojtjes kolektive dhe për të shpallur një objektiv të ri ambicioz prej 5% të PBB-së për shpenzimet e mbrojtjes deri në vitin 2035. Sekretari i Përgjithshëm Mark Rutte bëri thirrje për bashkëpunim më të thellë me industrinë, ndërsa Presidenti Trump mbështeti objektivin, por […]
Udhëheqësit e NATO-s u mblodhën në Hagë për të riafirmuar angazhimin ndaj mbrojtjes kolektive dhe për të shpallur një objektiv të ri ambicioz prej 5% të PBB-së për shpenzimet e mbrojtjes deri në vitin 2035. Sekretari i Përgjithshëm Mark Rutte bëri thirrje për bashkëpunim më të thellë me industrinë, ndërsa Presidenti Trump mbështeti objektivin, por kritikoi Spanjën. Ukraina kërkoi rritje të ndihmës ushtarake dhe bashkëpunimit industrial, ndërkohë që liderët evropianë shfaqën unitet në përballje me sfidat gjeopolitike, shkruan Portalb.mk.
Trump mbështet 5%, por kritikon Spanjën
Presidenti amerikan Donald Trump tha se po largohej nga samiti i NATO-s me një pikëpamje “paksa të ndryshme” për aleancën, ndërsa vlerësoi objektivin e ri të shpenzimeve prej 5%.
“Ne jemi këtu për t’i ndihmuar ata të mbrojnë vendin e tyre”.
Megjithatë, ai sulmoi Spanjën për mosnënshkrimin e marrëveshjes dhe paralajmëroi masa tregtare ndëshkuese, duke thënë se do t’i “bëjë të paguajnë dyfish” dhe do të merrte kontrollin personal të negociatave.
Trump gjithashtu u zotua të shqyrtojë mundësinë e dhënies së më shumë raketave Patriot për Ukrainën, pasi tregoi shqetësim për një gazetare ukrainase që foli për burrin e saj i cili shërben në ushtrinë e vendit. Çështja u ngrit edhe në takimin dypalësh të Trump me presidentin ukrainas, Volodymyr Zelenskyy.
Komentet e tij vijnë pasi sekretari i përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte, vlerësoi vazhdimisht udhëheqjen e Trump për bindjen e aleancës për të ecur përpara me shpenzimet dhe kritikoi drejtpërdrejt presidentin rus, Vladimir Putin, për thënie të “gënjeshtrave”.
Rutte kërkon “fitore në luftën re të prodhimit”
Në Forumin e Industrisë së Mbrojtjes në Hagë, Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte, u bëri thirrje vendeve anëtare, industrisë dhe partnerëve të NATO-s që të “bashkohen, të inovojnë dhe të japin rezultate” në përballjen me sfidat e reja të sigurisë dhe rritjen e kërkesave për armë dhe pajisje ushtarake. Ai theksoi se Aleanca po forcon kapacitetet industriale dhe po shton bashkëpunimin për të përmbushur objektivat e mbrojtjes.
“Nuk ka mbrojtje pa një industri të fortë mbrojtëse dhe nuk ka siguri evropiane pa një lidhje të fortë transatlantike”, deklaroi Rutte.
Ai vlerësoi planin e Gatishmërisë 2030 të BE-së, i cili synon të çlirojë deri në 800 miliardë euro për mbrojtjen, duke kërkuar gjithashtu heqjen e barrierave që pengojnë bashkëpunimin transatlantik në industrinë e mbrojtjes.
Duke folur krah Presidentes së Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, ai përshëndeti planin “Gatishmëria 2030” që pritet të çlirojë 800 miliardë euro për mbrojtjen dhe bëri thirrje për eliminimin e barrierave ndaj bashkëpunimit mbrojtës transatlantik.
Zelenskyy: Ukraina gati për bashkëprodhim armësh me NATO-n
Presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelenskyy, në fjalimin e tij gjatë forumit, bëri thirrje për mbështetje të mëtejshme ushtarake dhe për bashkëpunim të thelluar industrial. Ai përmendi kapacitetet në rritje të prodhimit të armëve dhe rolin lider të Ukrainës në teknologjinë e dronëve, duke e cilësuar vendin si një partner të vlefshëm për industrinë e mbrojtjes.
Presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy theksoi rolin e industrisë në rritje të mbrojtjes së Ukrainës, veçanërisht në prodhimin e dronëve, dhe kërkoi më shumë ndihmë për të përballuar agresionin rus.
Liderët tjerë me mesazhe mbështetjeje
Liderë të tjerë evropianë dhanë mesazhe mbështetjeje për qëllimet e reja të Aleancës.
Kryeministri spanjoll Pedro Sanchez mbrojti pikëpamjen e tij se Spanja mund të përmbushte detyrimet e reja të aftësive pa arritur objektivin e ri të shpenzimeve, ndërsa deklaroi planet e tij për të kandiduar për rizgjedhje në zgjedhjet e ardhshme të përgjithshme në vitin 2027, pavarësisht një krize të ashpër politike në vend.
Kryeministri i Mbretërisë së Bashkuar, Keir Starmer, këmbënguli se Donald Trump mbeti një partner i besueshëm dhe tha se kishte “një vendosmëri të vërtetë” midis udhëheqësve për të vazhduar mbështetjen e tyre për Ukrainën.
Presidenti francez Emmanuel Macron tha se përfundimet e samitit treguan se Evropa ishte gati të merrte përgjegjësi më të mëdha për mbrojtjen e saj.
Kancelari gjerman Friedrich Merz tha se Trump “deklaroi shumë qartë” se ai mbetej i përkushtuar ndaj Nenit 5 të NATO-s dhe këmbënguli se nuk kishte “asnjë arsye për t’u shqetësuar për të ardhmen e NATO-s”.
Kryeministrja italiane Giorgia Meloni tha se objektivat e reja të NATO-s ishin të përballueshme për Italinë, pasi ato u japin vendeve “fleksibilitet të plotë” se si t’i arrijnë ato.
Deklarata e Samitit të NATO-s në Hagë
- Angazhim i fuqishëm ndaj mbrojtjes kolektive dhe Nenit 5
Liderët riafirmojnë parimin bazë të NATO-s: një sulm ndaj njërit është një sulm ndaj të gjithëve. Ky është mesazhi më i qartë i unitetit të Aleancës.
“Ne, Kryetarët e Shteteve dhe Qeverive të Aleancës së Atlantikut të Veriut, jemi mbledhur në Hagë për të riafirmuar angazhimin tonë ndaj NATO-s, Aleancës më të fortë në histori, dhe ndaj lidhjes transatlantike. Ne riafirmojmë angazhimin tonë të palëkundur ndaj mbrojtjes kolektive, siç përcaktohet në Nenin 5 të Traktatit të Uashingtonit – se një sulm ndaj njërit është një sulm ndaj të gjithëve. Ne mbetemi të bashkuar dhe të palëkundur në vendosmërinë tonë për të mbrojtur një miliard qytetarët tanë, për të mbrojtur Aleancën dhe për të mbrojtur lirinë dhe demokracinë tonë”, thuhet në deklaratë.
- Angazhim për të investuar 5% të PBB-së në mbrojtje dhe siguri deri më 2035
Ky është objektivi më ambicioz ndonjëherë në historinë e NATO-s dhe shënon një kthesë të madhe në financimin e sigurisë.
“Të bashkuar përballë kërcënimeve dhe sfidave të thella të sigurisë, në veçanti kërcënimit afatgjatë që paraqet Rusia për sigurinë euroatlantike dhe kërcënimit të vazhdueshëm të terrorizmit, Aleatët angazhohen të investojnë 5% të PBB-së çdo vit në kërkesat thelbësore të mbrojtjes, si dhe në shpenzimet që lidhen me mbrojtjen dhe sigurinë deri në vitin 2035, për të siguruar detyrimet tona individuale dhe kolektive, në përputhje me Nenin 3 të Traktatit të Uashingtonit. Investimet tona do të sigurojnë që ne të kemi forcat, aftësitë, burimet, infrastrukturën, gatishmërinë për luftë dhe qëndrueshmërinë e nevojshme për të penguar dhe mbrojtur në përputhje me tre detyrat tona kryesore të pengimit dhe mbrojtjes, parandalimit dhe menaxhimit të krizave dhe sigurisë bashkëpunuese”.
- Përfshirja e dy kategorive të shpenzimeve në këtë 5%
Rreth 3.5% për aftësitë ushtarake dhe 1.5% për qëndrueshmëri, infrastrukturë dhe inovacion, që do të vlerësohen sërish në vitin 2029.
Ukraina mbetet prioritet absolut për NATO-n, dhe kontributet direkte për të do të llogariten si pjesë e shpenzimeve të mbrojtjes.
“Aleatët bien dakord që ky angazhim prej 5% do të përfshijë dy kategori thelbësore të investimeve në mbrojtje. Aleatët do të ndajnë të paktën 3.5% të PBB-së çdo vit bazuar në përkufizimin e rënë dakord të shpenzimeve të mbrojtjes së NATO-s deri në vitin 2035 për të furnizuar me burime kërkesat kryesore të mbrojtjes dhe për të përmbushur Objektivat e Aftësive të NATO-s. Aleatët bien dakord të paraqesin plane vjetore që tregojnë një rrugë të besueshme dhe graduale për të arritur këtë qëllim. Aleatët do të përbëjnë deri në 1.5% të PBB-së çdo vit për të mbrojtur, ndër të tjera, infrastrukturën tonë kritike, për të mbrojtur rrjetet tona, për të siguruar gatishmërinë dhe qëndrueshmërinë tonë civile, për të çliruar inovacionin dhe për të forcuar bazën tonë industriale të mbrojtjes. Trajektorja dhe balanca e shpenzimeve sipas këtij plani do të rishikohen në vitin 2029, në dritën e mjedisit strategjik dhe Objektivave të përditësuara të Aftësive. Aleatët riafirmojnë angazhimet e tyre të qëndrueshme sovrane për të ofruar mbështetje për Ukrainën, siguria e së cilës kontribuon në tonën, dhe, për këtë qëllim, do të përfshijnë kontribute të drejtpërdrejta drejt mbrojtjes së Ukrainës dhe industrisë së saj të mbrojtjes kur llogariten shpenzimet e mbrojtjes së Aleatëve”.
- Synimi për të eliminuar barrierat tregtare të mbrojtjes mes aleatëve
Një tjetër hap i madh drejt rritjes së bashkëpunimit industrial të mbrojtjes, duke i dhënë hov zhvillimit të përbashkët teknologjik dhe operacional.
“Ne riafirmojmë angazhimin tonë të përbashkët për të zgjeruar me shpejtësi bashkëpunimin industrial transatlantik të mbrojtjes dhe për të shfrytëzuar teknologjinë në zhvillim dhe frymën e inovacionit për të çuar përpara sigurinë tonë kolektive. Ne do të punojmë për të eliminuar barrierat tregtare të mbrojtjes midis Aleatëve dhe do të shfrytëzojmë partneritetet tona për të promovuar bashkëpunimin industrial të mbrojtjes”.
Takimet e ardhshme të NATO-s
Takimi i radhës do të mbahet në Turqi (2026) dhe më pas në Shqipëri, duke nënvizuar rëndësinë e rajonit për Aleancën.
“Shprehim mirënjohjen tonë për mikpritjen bujare që na është ofruar nga Mbretëria e Holandës. Presim me padurim takimin tonë të radhës në Turqi në vitin 2026, pasuar nga një takim në Shqipëri”.
Ky samit shënon një moment kyç në historinë e NATO-s, ku përveç strategjisë ushtarake, vëmendja fokusohet në ekonominë, industrinë dhe teknologjinë si instrumente të sigurisë kolektive.
NATO (Organizata e Traktatit të Atlantikut të Veriut) është aleancë ushtarake ndërkombëtare e krijuar për të mbrojtur sigurinë kolektive të anëtarëve të saj. Ajo u themelua më 4 prill 1949, pas Luftës së Dytë Botërore, me nënshkrimin e Traktatit të Uashingtonit nga 12 vende themeluese, përfshirë SHBA-në, Kanadanë dhe disa shtete evropiane. NATO bazohet në parimin se një sulm kundër njërit prej anëtarëve konsiderohet sulm kundër të gjithëve (Neni 5). Sot, Aleanca ka 32 vende anëtare, dhe luan një rol qendror në ruajtjen e paqes, reagimin ndaj krizave dhe mbrojtjen e vlerave demokratike.
