Digjitalizim i kushtueshëm i librave amë në RMV– pas 13 vitesh dhe 8.5 milionë eurosh, disa certifikata ende bëhen me daktilograf
Enti Shtetëror i Revizionit ka zbuluar mangësi serioze në procesin e digjitalizimit të librave amë, i cili ka zgjatur më shumë se një dekadë dhe deri më tani ka investuar mbi gjysmë miliardi denarë (afërsisht 8.5 milionë euro). Pavarësisht këtij investimi të madh, procesi nuk ka përfunduar ende dhe një numër i madh qytetarësh ende […]
Enti Shtetëror i Revizionit ka zbuluar mangësi serioze në procesin e digjitalizimit të librave amë, i cili ka zgjatur më shumë se një dekadë dhe deri më tani ka investuar mbi gjysmë miliardi denarë (afërsisht 8.5 milionë euro). Pavarësisht këtij investimi të madh, procesi nuk ka përfunduar ende dhe një numër i madh qytetarësh ende marrin certifikata lindjeje të lëshuara duke përdorur daktilograf, transmeton Portalb.mk.
Sipas auditorëve, vetëm 52 përqind e të dhënave të regjistrit amë janë skanuar, ndërsa 49 përqind janë futur në regjistrin elektronik, duke treguar një vonesë të konsiderueshme në zbatim. Kjo mungesë plotësimi pengon thjeshtimin dhe përshpejtimin e shërbimeve administrative, si dhe përmirësimin e cilësisë dhe disponueshmërisë së të dhënave të përdorura nga institucionet.
Revizioni zbuloi gjithashtu se projekti i digjitalizimit i kushtoi buxhetit të shtetit në mënyrë drastike më shumë sesa ishte planifikuar – kostot u rritën nga 13.1 milionë denarë të planifikuar fillimisht në mbi 157 milionë denarë vetëm për një fazë, ndërsa kostot totale që nga fillimi i projektit në vitin 2012 arritën në mbi 520 milionë denarë.
Për të përshpejtuar procesin, 216 persona u punësuan me kontrata shërbimi midis viteve 2018 dhe 2024 për të futur të dhëna në regjistrin elektronik të gjendjes civile. Megjithatë, auditorët përcaktuan se shumë prej tyre nuk po punonin në futjen e të dhënave, por ishin të angazhuar në detyra të tjera pune, dhe për këtë qëllim u paguan më shumë se 30 milionë denarë.
Përveç kësaj, Drejtoria për Menaxhim me Librat Amë nuk ka siguruar kushte të përshtatshme për ruajtjen dhe mbrojtjen e materialit arkivor dhe librave të regjistrit civil me vlerë të qëndrueshme, disa prej të cilëve janë të dëmtuar ose nuk mund të përdoren më si provë e të dhënave të regjistruara. Gjithashtu, nuk ka një sistem për regjistrimin dhe gjetjen e centralizuar të librave, gjë që rrit më tej rrezikun e humbjes ose dëmtimit të tyre.
Auditorët gjithashtu theksojnë mospërputhjet midis legjislacionit dhe akteve nënligjore, të cilat çojnë në lëshimin e certifikatave të paplota dhe të paunifikuara për qytetarët. Në të njëjtën kohë, është identifikuar një mungesë e konsiderueshme e ekspertëve të kualifikuar të IT-së në Administratë, gjë që kërcënon sigurinë e sistemit elektronik dhe lejon qasje të paautorizuar dhe veprime të mundshme korruptive.
Administrata ka vënë re gjithashtu mangësi serioze në kontroll dhe mbikëqyrje, si dhe në menaxhimin e privilegjeve të përdoruesve. Disa punonjës kishin qasje në regjistrin elektronik jashtë orarit të punës, pa kontroll të duhur, gjë që hap rreziqe shtesë.
Edhe pse digjitalizimi i librave të regjistrit civil ka potencialin të lehtësojë qasjen në shërbime duke lëshuar certifikata elektronike përmes portalit kombëtar të shërbimeve elektronike, auditorët tregojnë se përdorimi i këtyre shërbimeve është shpërndarë në mënyrë drastike në mënyrë të pabarabartë në të gjithë vendin. Në kryeqytetin e Shkupit, lëshohen 92% e certifikatave elektronike, ndërsa në qytetet më të mëdha dhe zonat rurale përdorimi i tyre është shumë i ulët.
Për më tepër, në zyrën rajonale të Shkupit ku lëshohen shumica e certifikatave, sistemi për marrjen e numrave nuk përdoret, gjë që krijon kushte për pritje në radhë të gjata dhe rrit rrezikun e korrupsionit.
Auditorët u bëjnë rekomandime serioze institucioneve kompetente që të marrin masa urgjente për të përfunduar digjitalizimin e librave amë, për të përmirësuar kushtet për ruajtjen e materialeve arkivore, për të forcuar kontrollin dhe sigurinë e sistemit, si dhe për të siguruar qasje të barabartë dhe të papenguar në shërbimet administrative për të gjithë qytetarët, pavarësisht vendndodhjes së tyre.
Ndryshe, digjitalizimi ka dëshmuar se është faktor kryesor në transformimin e shoqërive dhe tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, demokratik, social dhe kulturor. Përmes digjitalizimit shërbimet publike dhe private mund të ofrohen më shpejt; dhe më me efikasitet. Platformat digjitale rrisin transparencën dhe zvogëlojnë korrupsionin, mundësojnë menaxhimin e qëndrueshëm të mjedisit dhe burimeve natyrore. Maqedonia e Veriut vazhdoi të përballet me sfidat e digjitalizimit edhe në vitin 2024.
Vlerësimi gjithëpërfshirës i KE-së në raportin e progresit për situatën e digjitalizimit në Maqedoninë e Veriut është se, megjithëse ka pasur disa përparime, përpjekjet për digjitalizim janë ende në faza të hershme dhe kanë shumë mangësi. Shërbimet digjitale janë në zhvillim, por shumë procedura mbeten offline dhe kërkohet përmirësim i portalit elektronik. Vendi duhet të harmonizojë legjislacionin me normat evropiane dhe të rrisë aftësitë digjitale, sidomos për bizneset e vogla dhe zonat rurale. Pavarësisht përparimeve në infrastrukturën e internetit dhe 5G, administrata dhe sektori i sigurisë kibernetike kërkojnë digjitalizim dhe forcim. Sektorët e shëndetësisë dhe energjisë gjithashtu kërkojnë përpjekje për digjitalizim e me këtë edhe transparencë dhe modernizim
